Πως οι προεκλογικές παροχές βούλιαξαν την οικονομία

Έχει γίνει δικαίως μεγάλη κουβέντα με αφορμή την πρόταση Μητσοτάκη για κοστολόγηση των προεκλογικών προγραμμάτων των κομμάτων από κάποια εξειδικευμένη εθνική αρχή, όπως πχ. το Γενικό Λογιστήριο ή το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής. Γράφαμε την περασμένη εβδομάδα πως κάτι τέτοιο θα ήταν χρήσιμο καθώς δεν θα υπάρχουν διαφωνίες για το κόστος των προγραμμάτων και γιατί θα υποχρεωθούν τα κόμματα να περιγράψουν τις πηγές από τις οποίες θα αντλήσουν πόρους.

Θα είναι από περικοπές από έξτρα φόρους, από προσφυγή σε δανεισμό;  Και το σημαντικότερο, θα είναι εντός δημοσιονομικού πλαισίου, η θα εκτροχιάσουν τα δημοσιονομικά; Δυστυχώς στη χώρα μας έχουμε πονέσει πικρά στο παρελθόν από πρακτικές του τύπου «Τσοβόλα δώσ’ τα όλα».

Είναι χαρακτηριστικό πως όταν ο Ανδρέας έδωσε το σύνθημα για αθρόες παροχές στον τότε Υπουργό Οικονομικών Δημήτρη Τσοβόλα, ο πληθωρισμός στη χώρα έτρεχε με 20%, τα επιτόκια που δανείζονταν οι επιχειρήσεις ήταν στο 30% και το χρέος που ο Ανδρέας Παπανδρέου παρέλαβε το 1981 στο 28%, είχε εκτοξευτεί στο 81%! Έτσι όμως μπορεί ο καθένας να κάνει εισοδηματική πολιτική, χαϊδεύοντας αυτιά, με παροχές που όμως στην πραγματικότητα δεν έχουν αντίκρισμα.

Πριν κάποια χρόνια προσπαθώντας να αναζητήσω πέρα από τα προφανή (δημοσιονομικές αλχημείες, αλόγιστες δαπάνες, υπέρμετρος δανεισμός, συνταξιοδοτικό κλπ.) επι μέρους αίτια της χρεοκοπίας της χώρας, μελέτησα προσεκτικά τα στοιχεία που αφορούσαν το κατ΄έτος πρωτογενές δημοσιονομικό αποτέλεσμα (έσοδα, μείον δαπάνες, χωρίς να περιλαμβάνεται η εξυπηρέτηση του χρέους) και τον βαθμό επίδρασης των εκλογών. Η βασική διαπίστωση ήταν πως κάθε φορά που έρχονταν εκλογές το έλλειμμα μεγάλωνε, καθώς οι δημόσιες δαπάνες αυξάνονταν και τα έσοδα περιορίζονταν.

Για παράδειγμα ενώ τη δεκαετία του 80 κάθε χρόνο το πρωτογενές δημοσιονομικό έλλειμμα ήταν μεταξύ του -3% και του -4% του ΑΕΠ, στις εκλογικές χρονιές (81, 85, 89, 90) διπλασιαζόταν, φτάνοντας σχεδόν στο -7%! Η χώρα για μπορεί να μοιράζει αφειδώς χρήμα τύπωνε χωρίς όριο πληθωρισμένες δραχμές στο Νομισματοκοπείο του Χολαργού. Αρκούσε ένα τηλεφώνημα από τον Υπουργό των Οικονομικών για να πάρουν μπροστά οι μηχανές.

Και ταυτόχρονα αύξανε τον δανεισμό, με αποτέλεσμα το χρέος να τριπλασιαστεί και από 22% το 1980, στο τέλος της δεκαετίας και να φτάσει στο 81% του ΑΕΠ! Ήταν η εποχή της Αυτόματης Τιμαριθμικής Προσαρμογής(που τροφοδοτούσε αφειδώς τον πληθωρισμό), του διαβόητου Οργανισμού Ανασυγκρότησης Επιχειρήσεων και των αναρίθμητων προσλήψεων.

Αν αθροιστούν τα ελλείμματα που καταγράφηκαν σε όλες τις εκλογικές χρονιές, από το 1981, έως και το 2009, σε σχέση με τις αμέσως προηγούμενες, (με εξαίρεση το 1996 και το 2000 που υπήρξαν πλεονάσματα)αυτά ισοδυναμούν με 22 μονάδες του ΑΕΠ. Σε σημερινές τιμές γύρω στα 50 δισ. ευρώ! Μόνο το 2009 το πρωτογενές έλλειμμα έφτασε στο 10,2% (24 δισ. ευρώ!). Κάπου εκεί τελείωσε και το πάρτι.

Ήλθε στη συνέχεια η χρεοκοπία και κόπασαν οι αλόγιστες και με ξένο (δανεικό) χρήμα παροχές, με κάποιες εξαιρέσεις που όμως έμειναν στα χαρτιά, όπως το περίφημο πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης το 2014. Για να έλθουμε στο σήμερα, αρκεί η υπόμνηση την περασμένη εβδομάδα του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος: «Δεν υπάρχει ο δημοσιονομικός χώρος για να χωρέσουν όλες αυτές οι εξαγγελίες που γίνονται προεκλογικά. Καταλαβαίνω ότι προεκλογικά πολλοί λένε πράγματα, τα οποία δεν πρόκειται να εφαρμοστούν, διότι, αν κοστολογήσουμε ορθά αυτά τα οποία λέγονται, ξεπερνάμε κατά πολύ τον όποιο δημοσιονομικό χώρο». 

Πάθαμε και μάθαμε! Οι πολλοί είναι πια υποψιασμένοι και ξέρουν πως όπου «ακούς για πολλά κεράσια, καλύτερα να κρατάς μικρό καλάθι!»

Δημοσιεύτηκε στο www.naftemporiki.gr στις 15/5/2023